अगस्त्या या आयुर्वेदीक औषधी वनस्पतीविषयी औषधी माहिती, Agstya Aurvedik vanaspati information in Marathi
• मराठी नाव : अगस्त्य,
• महाराष्ट्र कोकण प्रदेश नाव : हादगा.
• संस्कृत भाषेतील नाव : अगस्त्य, मुनिद्रुम, कुंभयोनी,
• हिंदी नाव : अगस्त्य, बासना, हतीया,
• कन्नड नाव : अगासे, केपागण,
• इंग्रजी नाव : Scarlett Wisteria
• वनस्पतीस शास्त्रीय नाव : Sesbania grandiflora,
• स्थान : दक्षिण आशिया, आग्नेय आशिया या ठिकाणी ही वनस्पती विशेषत आढळते.
• अगस्त्य झाडाची उंची :
सरासरी ८ ते १० मीटर उंच हे झाड असते.
• आयुर्मान :
सरासरी ३ ते ४ वर्ष या वनस्पतीचे आयुर्मान आहे.
• पाने :
संयुक्त पान प्रकारात या झाडाची पाने आवळा या वनस्पतीच्या पानासारखी असतात.
• फुले :
फुलांच्या रंगावरून या झाडाचे चार प्रकार दिसून येतात.
यामध्ये पांढरी, लाल, निळी व पिवळी फुले अशा प्रकारची फुले या झाडाला येतात. कोयरी सारखी खालील बाजूस दिसतात व वरून देठ हिरवा असतो. ही शिव शंकरास वाहिली जातात.
• ही फुले कडवट, तिखट, उष्ण प्रकृती असणारी, मधूर , कोरडी, कफ व पित्त विकार कमी करणारी असतात.
फळ :
या वनस्पतीस फुलानंतर अनेक शेंगा लागतात. त्यातील बियांपासून पुन्हा लागवड केली जाते.
• अगस्त्य वनस्पतीमध्ये असणारे घटक:
• व्हिटॅमिन A, व्हिटॅमिन B , व्हिटॅमिन c आयर्न, कॅल्शियम व इतर सचेतन जागृत करणारे घटक असतात.
• अगस्त्य वनस्पतीचे आयुर्वेदिक औषधी महत्त्व :
• मायग्रेन या मेंदूशी निगडित आजार असेल तर अगस्त्य वनस्पतीची पाने तोडून ती वाटावीत व त्याचा रस काढून तो दोन्ही नाकात दोन दोन थेंब घालावा. त्रास कमी होईल.
• अर्धं शिशीचा त्रास असेल तर डावी डोक्याची बाजू दुखत असेल तर उजव्या नाकपुडीत व उजवी दुखत असेल तर डाव्या नाकपुडी मध्ये अगस्त्य पानांचे चार ते पाच थेंब घालावेत. त्रास कमी होण्यास मदत होते.
• सर्दी, पडसे असेल, त्यामूळे कफ झालेला असेल, तर सकाळी अनुषापोटी म्हणजेच रिकाम्या पोटी अगस्त्य वनस्पतीची पाने वाटून काढलेला रस दोन ते तीन थेंब नाकातून घातल्यास कफ पातळ होऊन निघून जातो. व सर्दी पडसे कमी होते.
• ताप म्हणजे ज्वर असेल तरी देखील या वनस्पतीचा पानांचा रस नाकात घातला जातो.
• डोळ्याची जळजळ, त्रास होत असेल तरी नाकाद्वारे याच्या पानांचा रस घातला जातो.
• स्त्रियांना योनीविषयक असणाऱ्या समस्या, शारीरिक अशक्तता असेल. तसेच धातू दुर्बलता यावर या झाडाची फुले घेवून ती पाण्यात टाकून ते पाणी उकळून पाच ते दहा ग्रॅम मात्रेत घेत राहिल्यास या समस्या कमी होतात.
• पोटाचे विकार असतील, आतड्यात काही जखमा झाल्या असतील, अल्सर असेल,आतील बाजूस सूज आलेली असेल. तर अगस्त्य झाडाची पाने किंवा फुले ( फुले फक्त हिवाळ्यात मिळतात ) घेवून त्यांना बारीक वाटून त्यांचा रस काढावा व रोज सकाळी उपाशीपोटी एक चमचा रस प्यावा. मात्र रस घेतल्या नंतर एक तास काही खाऊ नये. एक तासा नंतर साधा आहार घ्यावा, तेलकट, तळलेले,मसालेदार पदार्थ, मिरची मसाले खावू नयेत. आतील अल्सर बरा होण्यासाठी व सूज कमी होण्यासाठी मदत होते. तसेच पोटातील बिघाड, आतील इन्फेक्शन घालवण्यासाठी अगस्त्य पान घेवून त्यामधे दिड कप पाणी घालून ते उकळून आटवून पाव कप करून काढा करून पिण्यास द्यावे लाभकारी असते.
• बद्धकोष्ठता असेल, रक्त पडत असेल, तर अगस्त्य झाडाची पाने वाटून त्याचा रस चमचा भर घेणे रोज सकाळी अनुशापोटी चांगले असते.
• विषरोधक म्हणून देखील अगस्त्य झाडाची पाने व फुले उपयोगी आहेत.
• या झाडाची साल कडवट पौष्टिक रुचकर आहे.शक्तिवर्धक म्हणून ओळखली जाते.
• अनिमिया रोगामध्ये लाभकारी या झाडाच्या पानांचा रस आहे.तसेच चिंता कमी करण्याचे काम करतात.
• स्त्रियांना मासिक पाळी त्रास असेल,स्वेत पदर असेल, तर अगस्त्य झाडाची पाने व फुले यांची पावडर करून किंवा ती ओली वाटून चमचा भर रस पिणे लाभकारी असते.
• एखाद्या व्यक्तीस वारंवार चक्कर येत असेल, मूर्च्छित होत असेल, शुद्ध हरपने, वारंवार मिरगीचे दौरे पडणे, यावर अगस्त वनस्पतीच्या पानांचा किंवा फुलांचा रस , काढून त्यांचे चार पाच थेंब नाकात टाकल्यास अशा व्यक्तीस शुद्ध येते.
• अगस्त्य वनस्पतीचे सेवन करताना घ्यायची काळजी :
• या झाडाची पाने,फुले मूळ, साल, फळे यामधे औषधी गुणधर्म आहेत. मात्र याचे मर्यादेत सेवन करावे. जास्त प्रमाणात सेवन केल्यास मळमळ, उलटी, वमन, दस्त यासारख्या समस्या निर्माण होतात. विशेषत आयुर्वेदिक डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार औषधी सेवन करावे.
ही आहे
अगस्त्या या आयुर्वेदीक औषधी वनस्पतीविषयी औषधी माहिती, Agstya Aurvedik vanaspati information in Marathi
