सफेद मुसळी विषयी आयुर्वेदिक माहिती
Saphed musali information in Marathi
“ मुशली मधुर शीता वृष्या पृष्टि बलप्रदा l पिच्छिला कफदा पित्तदाह श्रम हरा परा ll”
• मराठी नाव : सफेद मुसळी.
• हिंदी नाव : सफेद मुसली,
• संस्कृत भाषेत नाव : मुशली,
• रचना :
ही एक रोपवर्गीय वनस्पती असून हिची रचना पाहता एका गवती झुडपासारखी आहे.
• पाने :
या वनस्पतीचा पाने ही तलवारीच्या पात्यासारखी असतात. गडद हिरवा रंग असतो.
• फुले :
पांढरट रंगाची लहान फुले या झाडाला येतात
• मूळ :
पांढरट रंगाची तंतुमय मुळे या वनस्पतीस येतात. व यांचाच वापर औषधात केला जातो.
• मुसळीचे प्रकार :
• १) सफेद मुसळी २) काली (काळी)मुसली
• वैशिष्ट्ये :
• सफेद मुसळी शीत गुणधर्म असणारी तर काळी उष्ण गुणधर्म असणारी आहे.
• सफेद मुसळी मध्ये गुरू म्हणजे पचण्यास हलकी,तसेच स्निग्ध गुणधर्म म्हणजे तेलकट , तुपकट स्वरूपाची, स्वादात गोडसर चव असणारी, थंड गुण धर्म असणारी,, वात विकार, पित्त विकार कमी करणारी मात्र कफ वाढवणारी आहे.
• सफेद मुसळीचे औषधी गुणधर्म:
• शरीर अशक्त असेल, मासल भाग रोडावलेला असेल, तर आपण सफेद मुसळीचे सेवन करावे. कारण ही पुष्टी बल देणारी आहे, मसल्स मजबूत करणारी असल्याने व शरीर सशक्त करणारी असल्याने सफेद मुसळीचे सेवन करावे. यासाठी सफेद मुसळी घेवून त्याची पावडर करून ती अर्धा चमचा गरम पाण्यात टाकून त्यात चवीसाठी खडी साखर घालून तिचे सेवन करावे.
• सफेद मुसळी, अश्वगंधा, शतावरी, व मुलेठी या औषधी वनस्पतीचे एकत्र सम प्रमाणात चुर्ण घेवून एक ते दोन वाटी पाणी किंवा दूध यात घालून सेवन करु शकता. त्यामधे तूप गरम करून घालू शकता. याचे सेवन नित्य केल्यास शरीर बळकट होत.
• पुरुषांच्या शरीरात धातू कमी असेल, लैंगिक समस्या असल्यास त्यासाठी मदतगार सफेद मुसळी आहे. शरीरातील शुक्र धातु वृष्य वाढवून, त्यातील शुक्राणू वाढवून वीर्य वृध्दी करते. वंध्यत्व निवारण करते, शीघ्र पतन हा दोष कमी करण्याचे काम सफेद मुसळी करते.
• वात, पित्त विकार कमी करते, शरीरातील स्नायू ,हाडे यामधून. कट कट आवाज येत असेल शरीरात कोरडेपणा आल्यास तो कमी करते, स्नायू बळकट होतात. आळस नाहीसा होतो वातामुळे होणार्या सर्व रोगावर सफेद मुसळी गुणकारी आहे. यासाठी दूध एक कप घेवून त्यामध्ये सफेद मुसळी पावडर घालून त्यात एक कप पाणी घालून ते उकळून आठवून एक कप करावे, त्यामधे तूप गरम करून घालून सेवन करावे. लाभ होतो.
• स्त्रिया मध्ये अशक्तपणा असेल, मासिक पाळीत रक्तस्त्राव समस्या, पांढरे पाणी अंगावर जास्त जाणे, गर्भपात झाल्यावर स्त्रियांची प्रकृती खालावते, त्यावेळी तसेच अशक्त असणे यावर उपाय म्हणून सफेद मुसळी, शतावरी, मुलेठी यांची पावडर करून त्याचे मिश्रण करून रोज अर्धा ते एक चमचा त्याचे सेवन दुधातून केल्यास स्त्रियांची प्रकृती सुदृढ होते.
• लघवीला साफ न होणे, युरीन समस्या, लघवी अडकणे, किंवा कमी होणे, लघवी करताना जळजळ होणे, यावर उपाय म्हणून सफेद मुसळीचे सेवन मूलेठी सह ४० ते ५० मिली पाण्यासोबत करत राहिल्यास लघवी बाबत समस्या दूर होतात.
• सफेद मुसळी शरीरातील धातूची वृध्दी करते. ओज वाढवते, त्यामुळे इम्यूनिटी पॉवर वाढवते. व ऋतू बदलात देखील शरीर आजारी पडत नाही.
• शरीरातील नसांची ताकद वाढवते व जॉइंट पेन कमी करते.
• मधुमेह रुग्णांना देखील सफेद मुसळी खुप उपयुक्त आहे. त्यांची युरिन समस्या घालवून, थकवा दूर करते, त्यांनी सफेद मुसळी, आवळा, गोक्षुर, यांची पावडर एकत्र करून रोज अर्धा चमचा रोज दिवसातून सकाळ, संध्याकाळ असे दोनदा घ्यावे, लाभकारी असते.
• पित्ताचा नाश करणारे गुणधर्म असल्याने ती पित्त विकार यावर लाभकारी आहे. रक्तपित्त कमी करण्यासाठी उपयुक्त आहे.
• शरीराची स्किन कोरडी व शुष्क झाली असेल, सुरकुत्या पडल्या असतील तर सफेद मुसळी उपयुक्त आहे.
• सफेद मुसळीचे तोटे :
• सफेद मुसळी ही कफ वाढवणारी औषधी आहे. त्यामुळे पित्त विकार असलेल्या लोकांनी आयुर्वेदिक डॉक्टरांच्या सल्ल्याने प्रकृतीनुरूप औषधे घेणे चांगले आहे. यासाठी अश्वगंधा व सफेद मुसळी उपयुक्त आहे.
• शरीर बळकट करणाऱ्या युवकांनी अश्वगंधा, शतावरी, सफेद मुसळी व कौंज एकत्र मिश्रण करून रोज एक चमचा पानी व दूध एकत्र करून ते उकळून सेवन केल्याने शरीर बळकट होण्यासाठी मदत होते.
• असे आहेत सफेद मुसळीचे आयुर्वेदीक औषधी महत्त्व. Saphed musali information in Marathi
